België erkent als eerste Europees land ecocide als misdaad op internationaal niveau
Het federaal parlement van België keurde op 22 februari een nieuw Strafwetboek goed, waarin ecocide zowel op nationaal als internationaal niveau als misdaad wordt erkend. Een primeur in Europa.
Op nationaal niveau geldt de nieuwe misdaad voor ernstige schade veroorzaakt door beleidsmakers of bedrijven waarbij een federale rechtsregel wordt geschonden, zoals bijvoorbeeld wetgeving inzake nucleair afval of de Noordzee. Maar omdat milieubescherming in België hoofdzakelijk tot de bevoegdheid van de regio’s (Vlaanderen, Brussel en Wallonië) behoort, is de nieuwe misdaad niet van toepassing op de meeste gevallen van ernstige milieuschade die zich in België zou voordoen.
De beperkte binnenlandse reikwijdte doet niets af aan het belang van deze ontwikkeling, zegt Patricia Willocq, Directeur van Stop Ecocide België:
“In november vorig jaar bereikte de Europese Unie, na maanden van onderhandelen een akkoord om een nieuwe misdaad op te nemen in de herziene richtlijn over milieucriminaliteit, specifiek gericht op ‘gevallen die vergelijkbaar zijn met ecocide’. Alle 27 lidstaten zijn nu verplicht om hun strafwet af te stemmen op deze nieuwe richtlijn. De drie Belgische gewesten kunnen daar niet onderuit. Hierdoor verwachten we dat de verschillen tussen het federale en gewestelijke milieustrafrecht aanzienlijk zullen verkleinen. Aangezien België op dit ogenblik het voorzitterschap van de Europese Unie bekleedt, zou deze richtlijn de gewesten moeten aanmoedigen om hun verantwoordelijkheid te nemen daar waar ze bevoegd zijn.”
“België neemt nu het voortouw in een wereldwijd gesprek over het strafbaar maken van de ernstigste schade aan de natuur en moet blijven pleiten voor de erkenning van ecocide bij het Internationaal Strafhof, op gelijke voet met genocide. Om de natuur volledig te beschermen is het noodzakelijk dat zij die bewust grote delen van de natuur vernietigen, en op hun beurt onnoemelijk menselijk leed veroorzaken, kunnen worden bestraft. Wij zullen campagne blijven voeren om ecocide te stoppen, zowel in België als in de rest van de wereld.”
Voor de erkenning van ecocide als internationale misdaad is België het eerste land in Europa dat zich baseert op de consensusdefinitie die in 2021 werd voorgesteld door het panel van onafhankelijke deskundigen (IEP) dat werd bijeengeroepen door de Stichting Stop Ecocide Foundation. België heeft de vier huidige misdaden die in het Statuut van Rome zijn opgenomen al erkend (genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en het misdrijf agressie). Nu voegt het een element toe aan het nationaal strafrecht om de natuur te beschermen door een vijfde misdaad onder internationaal recht te erkennen: ecocide.
“Dit is een historische overwinning voor de bescherming van de natuur. Want ernstige schade toebrengen aan het milieu en de natuur mag nooit onbestraft blijven”, zegt Stefaan Van Hecke, lid van het federaal parlement (Groen), mede-indiener van het wetsvoorstel ecocide. “Maar we moeten verder gaan. België moet op internationaal niveau pleiten voor een wereldwijde erkenning van ecocide als misdrijf. Zo beschermen we de natuur over de hele wereld. Zo zorgen we voor een klimaatbeleid dat iedereen meeneemt.”
“Na 4 jaar strijd in het parlement en in het middenveld komt ons Strafwetboek eindelijk de planeet te hulp: we staan op het punt om de ergste aanvallen op het milieu strafbaar te maken. Onze mobilisatie werpt vruchten af! Laten we een sterk signaal geven aan de internationale gemeenschap: het Belgische parlement erkent een vijfde 'internationale misdaad' naast oorlogsmisdaden, misdaden van agressie, misdaden tegen de menselijkheid en genocide.” zegt Samuel Cogolati, lid van het federaal parlement (Ecolo - Franstalige groenen), die een belangrijke rol speelde bij de opname van ecocide in het nieuwe Strafwetboek.
“Met de erkenning van ecocide als misdaad worden de spelregels duidelijk voor iedereen: tot hier kan je gaan, maar ernstige schade toebrengen aan milieu, ecosystemen en klimaat zal zwaar bestraft worden. Dat komt iedereen die op een verantwoorde manier tewerk gaat ten goede en zal investeringen de juiste kant opsturen. Zo kunnen we verdere toekomstige schade voorkomen en de planeet beschermen. Een voorstel om ecocide strafbaar te maken in Nederlands recht ligt klaar”, zegt Babs Verhoeve, directeur Stop Ecocide NL.
“België heeft vandaag sterk leiderschap getoond, zowel op nationaal niveau, als namens alle mensen die steeds kwetsbaarder worden en wiens bestaansmiddelen direct bedreigd worden wanneer de beslissingen van de machtigstenin de samenleving resulteren in massale milieuvernietiging”, zegt Jojo Mehta, CEO en medeoprichter van Stop Ecocide International.
“Wanneer prominente stemmen zoals België de toon aangeven, wordt er internationaal tastbare vooruitgang geboekt. Het besluit om ecocide op te nemen in de herziene richtlijn van de EU omtrent milieucriminaliteit van november vorig jaar is hier het beste voorbeeld van”.
”Ik twijfel er niet aan dat ecocide binnenkort internationaal zal worden erkend als misdaad.”
Ecocide opnemen in het herziene Strafwetboek werd breed gesteund door het Belgische middenveld. Zo leverde een petitie van Greenpeace meer dan 43.000 handtekeningen op.
Greenpeace maakte deel uit van een coalitie van organisaties die in België actief zijn en samen campagne voerden, waaronder Stop Ecocide International, Canopea, Rise for Climate, Climate Justice for Rosa, Fondation européenne pour le droit du vivant, Kaya, Climate Coalition en de Grootouders voor het Klimaat.