Ecocide in actie: Panama's strijd tegen mijnbouw en ongelijkheid

Op 20 oktober ondertekende de regering van Nito Cortizo een contract met First Quantum Minerals Ltd., een in Canada gevestigd mijnbouwbedrijf. Daarin krijgt het bedrijf het recht om 20 jaar lang mijnbouwactiviteiten uit te voeren in de regenwouden van Panama, voor de winning van koper en molybdeen. Deze mineralen worden gebruikt voor de duurzame energietransitie van het globale Noorden. Maar wat zijn de gevolgen voor het milieu en de gemeenschappen in het globale Zuiden? En is deze energietransitie rechtvaardig?

De biodiversiteit en de mensheid worden rechtstreeks bedreigd, aangezien meer dan 12.000 hectare regenwoud aan buitenlandse machten worden overgedragen. De gevolgen van de mijnbouwactiviteiten zijn verwoestend. Het mijnbouwcontract voorziet dat Panama jaarlijks 375 miljoen dollar aan inkomsten ontvangt, slechts 15% van de winst die First Quantum maakt.

Door: Sofia Ramirez Vakratsas & Andreina Correa Quiros

Minera Panama = Ecocide

De topografie van Panama, gekenmerkt door een smal, ecologisch zeer divers grondgebied met meer dan 500 rivieren, maakt het buitengewoon kwetsbaar voor de milieu- en sociale gevolgen van industriële mijnbouw. Minera Panama is het project van First Quantum in de provincie Colón, in het Donoso beschermd gebied, waar meer dan 1.000 bedreigde diersoorten leven. Panama maakt deel uit van het grootste biologische corridor van Meso-Amerika en is geografisch cruciaal voor de biodiversiteit in heel Midden-Amerika. Als dit wordt verstoord, zijn er ecologische gevolgen voor het hele Amerikaanse continent.

Hoewel de regering wettelijk verplicht is dit gebied en de soorten die er leven te beschermen, verklaarde president Cortizo publiekelijk dat het contract is getekend en zal prevaleren. Wat we zien, is niets minder dan ecocide, onherstelbare, grootschalige vernietiging van land en de moord op ons huis.

De winning van koper veroorzaakt lucht-, bodem- en waterverontreiniging. Ecosystemen staan op het spel doordat de toegang tot water in gevaar komt. Panamese families in landelijke gebieden ondervinden nu al de gevolgen van mijnbouw. Sommige kinderen zijn ziek door het drinken van vervuild water. Ademhalings- en immuunziekten bij volwassenen worden in verband gebracht met het wonen in de buurt van de mijnen.

Burgerprotest

Burgers uitten eerder al hun ontevredenheid over het presidentschap van Cortizo. Maar deze beslissing was de druppel die tot wijdverspreide verontwaardiging heeft geleid. Wat begon als groepen van enkele tientallen demonstranten, opgeroepen via sociale media door jeugdorganisaties als Sal de Las Redes en Sin Mineria als reactie op bezorgdheid over de schade aan natuur, milieu en biodiversiteit, groeide uit tot massale protesten met meer dan honderdduizend burgers in Panama en daarbuiten.

De vernieuwing van het mijnbouwcontract was de aanleiding tot acties van burgerlijke ongehoorzaamheid, maar ze geven uiting aan onderliggend protest tegen corruptie, ongelijkheid en neokolonialisme van de regering. Het is voor het eerst sinds de Civilist Crusade van 1987 tegen het dictatoriale regime van Generaal Noriega dat dergelijke massale demonstraties plaatsvonden in Panama. Aangezien het contract de mogelijkheid biedt om de bestaande concessie nog eens met 20 jaar te verlengen, gaat de burgeractie door en geeft het uiting aan de geschiedenis van koloniale uitbuiting van het land. Dit resulteert in de wedergeboorte van Panamees nationalisme en roept de vraag op of Panama ooit echt een soevereine staat is geweest.

Rechtvaardige Transitie

De rechtvaardige energietransitie is het concept dat de transitie naar een klimaatneutrale toekomst inclusief en eerlijk moet zijn voor alle landen, sociale groepen en gemeenschappen. Om over te stappen op schone energietechnologieën, zoals zonnepanelen en elektrische auto's, zijn er kritieke materialen en mineralen nodig. Deze mineralen worden gewonnen door mijnbouwoperaties in kwetsbare landen zoals Panama.

Bij het goedbedoelde streven van het globale Noorden naar een schone energietransitie worden landen in het global Zuiden negatief beïnvloed. Aangezien mijnbouw de kern is van de energietransitie, moeten we deze uitdaging aanpakken. Mijnbouw, vaak gedreven door multinationale bedrijven uit machtige landen, exploiteert de hulpbronnen van minder economisch ontwikkelde landen. Het weerspiegelt de uitbuitende patronen van groen kolonialisme en creëert een cyclus van uitbuiting en economische afhankelijkheid.

Naarmate hulpbronnen uit onze landen worden gehaald, vergaren bedrijven als First Quantum rijkdom. Daarbij laten ze een spoor van milieu- en natuurschade en sociale problemen achter. Paradoxaal genoeg worden deze acties uitgevoerd in de overtuiging dat ze bijdragen aan een mondiaal goed. Het aanpakken van deze uitdaging is van het grootste belang om ervoor te zorgen dat de schone energietransitie echt rechtvaardig is en ten goede komt aan allen, in plaats van ongelijkheid en milieuschade in stand te houden.

Hooggerechtshof verklaart mijnbouwcontract onwettig

NGO's, gesteund door academici, dienden een klacht in bij het Hooggerechtshof tegen het contract met First Quantum. Burgers hielden dagenlang de wacht bij het gerechtsgebouw. En op 29 november verklaarde het Hof de wet inzake het contract in strijd met de Panamese grondwet. Deze uitspraak is een prachtig voorbeeld van burgeractie. Ze is ook van groot belang voor de geheime arbitrageprocedure die First Quantum startte tegen de Panamese overheid. Daarin eist het bedrijf schadevergoeding voor de opschorting van het contract.

Oproep tot Actie

Hoewel onze persoonlijke weg als veranderaars en activisten nog maar net is begonnen, geloven wij dat verandering voortkomt uit het spreken van de waarheid tegen de macht. Als twee Panamese jongeren nodigen we andere jongeren uit om overheden aan te spreken en te doen twijfelen, om zo verandering te bewerkstelligen. Ontdek je eigen motivatie, vraag jezelf af waarvoor je vecht en waarom het ertoe doet. Een groter bewustzijn over mijnbouw en de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen in Panama lost dit probleem niet onmiddellijk op, maar het is een belangrijke stap naar het verantwoordelijk houden van grote bedrijven voor de milieuproblemen en sociale kwesties die ze veroorzaken. Door deel te nemen aan protesten en demonstraties, het delen van berichten op sociale media en het opstarten van kleinschalige projecten binnen je eigen gemeenschap kan je zelf stappen zetten als activist.

Wij zijn jong, gepassioneerd en gedreven voor gelijkheid. We moedigen iedereen aan, informeer je, laat je stem horen en steun acties om deze ecocide te stoppen. Zo draag je bij aan het streven naar een duurzame en rechtvaardige toekomst.

Referenties:
Ciencia en Panamá - Popularizamos la Ciencia y la Tecnología en Panamá, https://www.cienciaenpanama.org/. Accessed 18 November 2023. Stop Ecocide International, https://www.stopecocide.earth/. Accessed 18 November 2023. Hilaire, Valentine, and Divya Rajagopal. “Miner First Quantum faces rocky road as Panama protesters dig in.” Reuters, 2 November 2023, https://www.reuters.com/markets/commodities/miner-first-quantum-faces-rocky-road-panama-pro testers-dig-2023-11-01/. Accessed 18 November 2023. “Mineral requirements for clean energy transitions – The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions – Analysis - IEA.” International Energy Agency, https://www.iea.org/reports/the-role-of-critical-minerals-in-clean-energy-transitions/mineral-requi rements-for-clean-energy-transitions. Accessed 18 November 2023. “Minera Panamá Operations Pose Severe Threat to People, Wildlife, and Planetary Health, Group of International and Local Organizations Say.” American Bird Conservancy, 17 November 2023, https://abcbirds.org/news/panama-mining-2023/. Accessed 18 November 2023. Mojica, Bienvenido, and Erick Santos. “RATIFICAN CONTRATO CON MINERA PANAMÁ S.A.” Asamblea Nacional de Panamá, 20 October 2023, https://www.asamblea.gob.pa/noticias/ratifican-contrato-con-minera-panama-sa. Accessed 18 November 2023.