Ecocide expert bezoekt bruinkoolmijn Lutzerath: “Ik wilde in het echt zien hoe het kapot maken van de natuur op zo’n grote schaal eruit ziet en wat dat met je doet.”

Milieuwetenschapper, jurist en activist Judith Alkema bezocht de omstreden bruinkoolmijn bij het dorpje Lutzerath (Duitsland) waar duizenden klimaatactivisten protesteerden tegen de uitbreiding van de mijn en de sloop van het dorpje. De protestkampen en het dorp werden uiteindelijk door een grote politiemacht ontruimd. Onze collega Femke Wijdekop ging met Judith in gesprek.

Waarom ben je naar de bruinkoolmijn van Lutzerath afgereisd?

Ik wilde in het echt zien hoe het kapot maken van de natuur op zo’n grote schaal eruit ziet en wat dat met je doet. Ook wilde ik wat beelden maken om aan anderen te laten zien hoe ontzettend groot die mijn is en wat het met de omgeving heeft gedaan. Tot slot wilde ik solidair zijn met de heldhaftige protesteerders die daar al weken zitten.

Wat deed de aanblik van de mijn met je?

Ik heb een hele tijd op de rand van de mijn gestaan. Gestaard naar het enorme gat dat daar door mensenhanden is gemaakt. Je ziet pas hoe immens het is als je de mensen er in ziet staan. Dat zijn piepkleine stipjes. Het gaf me een diep gevoel van verdriet. Ik moest denken aan de film Avatar, waarin de mens de prachtige wereld van de Avatar probeert te verwoesten. Ik voelde me verwant met de Avatar en voelde een diepe behoefte om ook mijn leefgebied te beschermen. De machine die in die mijn staat is zo ontzettend enorm en destructief dat het moeilijk te geloven is dat wij mensen in staat zijn om zoiets te maken. Toch zijn we dat. Tegelijk zijn we ook in staat om hiertegen te protesteren. Dat voelde ik ook toen ik daar stond en dat gaf weer een stukje hoop terug. 

Alsof het slechte stukje mensheid bescherming verdient en het goede niet.

Judith Alkema aan de rand van bruinkoolmijn in Lutzerath.

Hoe reageerde de politie op de aanwezigheid van de actievoerders en hoe was het om oog in oog met een 2000 man grote politiemacht te staan?

De politie was relatief rustig toen ik er was. Maar niet minder intimiderend. Ze patrouilleerden rondom de mijn met paarden, politiebusjes en te voet. Overal waar we dichterbij de mijn of het dorp wilden komen, ook al was het nog helemaal niet illegaal, werden we ondervraagd over wat we deden en werden we tegengehouden. Ik voelde me een crimineel zonder dat ik ook maar iets had gedaan. Toen we met een groep protesteerders een protest startten, kwamen er allerlei politietroepen naar ons toe en omsingelden ons. Ze lieten ons een tijd protesteren, en begonnen later over te gaan op arrestaties. Het is zo vreemd hè, een groep vreedzame mensen probeert iets te doen om de gezondheid van de Aarde te waarborgen. En die mensen worden als crimineel benaderd, terwijl het winnen (en uitstoten) van bruinkool, wat een stuk Aarde vernietigt en opwarmt met alle nadelige gevolgen van dien, volledig legaal is en ook nog eens door de autoriteiten wordt beschermd. Alsof het slechte stukje mensheid bescherming verdient en het goede niet.

Wat zeg jij tegen mensen die stellen dat de bruinkoolmijn nodig is voor de energiebehoefte van Duitsland?

Verschillende dingen. Ten eerste raad ik hen aan om zich eens te verdiepen in de gevolgen van klimaatverandering en zich dan de vraag te stellen of de tijdelijke energiebehoefte van Duitsland het waard is om klimaatverandering voor te versnellen. Kunnen we niet even met wat minder energie?

Ten tweede: ik ben geen expert op het gebied van Duitsland’s energievoorziening. Maar vanuit mijn gezond verstand zou ik het volgende zeggen: het lijkt mij dat het uitbreiden van de bruinkoolmijn de gemakkelijkste optie is om in de energiebehoefte van Duitsland te voorzien. Dit betekent niet dat dit de enige optie is. Er moet een windpark sneuvelen voor deze mijn. Dit windpark was verouderd en functioneerde niet optimaal. De overheid kan er bijvoorbeeld ook voor kiezen om in te zetten op optimalisering en uitbreiding van dit windpark door maatregelen tot energie-efficiëntie en energie-reductie te nemen. Deze maatregelen kosten echter meer geld en hoogstwaarschijnlijk wilde RWE hier niet aan meewerken. Ja, dan zit de Duitse overheid natuurlijk in een spagaat, want de overheid is verantwoordelijk voor de energievoorziening van Duitsland. Onder hoge druk gaat de overheid dan overstag met een plan waar RWE wel aan wil meewerken (en waar het nog een paar jaar flink aan kan verdienen). Dit lijkt me geen noodzaak, dit lijkt me een keuze gebaseerd op de afhankelijkheid van grote vervuilende bedrijven als RWE.

Voldoet de milieuschade veroorzaakt door de bruinkoolmijn aan de definitie van 'ecocide'?

Persoonlijk zou ik zeggen van wel, er wordt willens en wetens grote en onherstelbare schade, dan wel erg langdurige schade toegebracht aan het milieu. Zowel de mijn zelf, als in het gebied rondom de mijn. Daarnaast wordt met de winning van bruinkool en de uitstoot van de gewonnen bruinkool schade toegebracht aan de atmosfeer. RWE weet van de schadelijke gevolgen voor het milieu, maar doet het toch, omdat het op de korte termijn het meeste geld oplevert.

Ik ben samen met Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren bezig met het ontwikkelen van een wetsvoorstel om ecocide strafbaar te stellen.

Hoe zet jij je ervoor in om dit soort ecocides (in de toekomst) te helpen verbieden?

Ik ben samen met Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren bezig met het ontwikkelen van een wetsvoorstel om ecocide strafbaar te stellen. Hopelijk zal dit ertoe leiden dat dit soort extreem milieuschadelijke vormen van industrie in de toekomst verboden wordt. Als dat zo zou zijn, zou een bedrijf als RWE niet eens meer de optie hebben om dit soort vormen van energiewinning aan te bieden. Dit zou het bedrijf in staat stellen om zich voortaan te richten op het leveren van schone vormen van energie.